Πριν από μερικούς μήνες η απαγόρευση της «επιστημονικής φαλαινοθηρίας», στην οποία επιδιδόταν η Ιαπωνία στην Ανταρτική, είχε γίνει δεκτή με ανακούφιση από τους επιστήμονες που ασχολούνται με το περιβάλλον και τις οικολογικές οργανώσεις ως μια «αρχή του τέλους» στα «παραθυράκια» που χρησιμοποιούν ορισμένες χώρες για να συνεχίζουν τις παράνομες αλιευτικές δραστηριότητές τους. Οπως φαίνεται ωστόσο, τα εν λόγω «παραθυράκια» είναι ατελείωτα. Η Χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου επανέρχεται ζητώντας και πάλι μερική άρση της απαγόρευσης, τη φορά αυτή για «κοινωνικούς λόγους», με πρόταση η οποία θα συζητηθεί κατά τη συνεδρίαση της Διεθνούς Επιτροπής Φαλαινοθηρίας την ερχόμενη Δευτέρα, 15 Σεπτεμβρίου. Αν και το ζήτημα θεωρείται «καυτό», κανείς δεν αποκλείει μια θετική απάντηση στο ιαπωνικό αίτημα και όλα τα ενδεχόμενα παραμένουν προς το παρόν ανοιχτά...
Τον περασμένο Μάρτιο το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης έκρινε ότι το επιστημονικό πρόγραμμα «JARPA II», βάσει του οποίου η Ιαπωνία αλίευε φάλαινες στα νερά της Ανταρκτικής από το 2005 ως το 2014, ήταν παράνομο. Η φαλαινοθηρία για εμπορικούς σκοπούς έχει επισήμως απαγορευθεί με διεθνές μορατόριουμ το οποίο άρχισε να ισχύει το 1986, ύστερα από σχετική απόφαση που είχε λάβει η Διεθνής Επιτροπή Φαλαινοθηρίας (IWC) το 1982. Ωστόσο η Ιαπωνία έχει επιτύχει να της χορηγηθεί ειδική άδεια από την IWC ώστε να εξακολουθήσει να αλιεύει φάλαινες για επιστημονικούς σκοπούς (άλλες χώρες, όπως η Νορβηγία και η Ισλανδία, απλώς παραβιάζουν το μορατόριουμ). Κρίνοντας την άδεια αυτή παράνομη το δικαστήριο δικαίωσε ουσιαστικά επιστήμονες και περιβαλλοντικές οργανώσεις από όλο τον κόσμο που υποστήριζαν πως, παρότι προωθείτο ως επιστημονικό, το πρόγραμμα «JARPA II» αποτελούσε απλώς μια «βιτρίνα» την οποία η Ιαπωνία χρησιμοποιούσε προκειμένου να συνεχίσει τις εμπορικές φαλαινοθηρικές δραστηριότητές της.
Η απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου κατάφερε ένα ισχυρό πλήγμα στις ιαπωνικές φαλαινοθηρικές βλέψεις, όμως το Τόκιο δεν το βάζει κάτω. Επαναφέρει το ζήτημα στο συνέδριο της IWC που ξεκινά την ερχόμενη Δευτέρα στο Πορτορόζ της Σλοβενίας ζητώντας να επιτραπεί σε τέσσερις ιαπωνικές παράκτιες κοινότητες να αλιεύσουν 17 ρυγχοφάλαινες για «τοπική κατανάλωση» με το επιχείρημα ότι το μορατόριουμ έχει πλήξει τους πληθυσμούς των συγκεκριμένων περιοχών ανεπανόρθωτα. «Οι επιπτώσεις σε αυτές τις κοινότητες ήταν και παραμένουν τεράστιες» αναφέρεται χαρακτηριστικά στο κείμενο της πρότασης. Τον περασμένο Ιούνιο άλλωστε η Ιαπωνία είχε αλιεύσει ρυγχοφάλαινες στα ανοιχτά των βόρειων ακτών της για «επιστημονικούς σκοπούς» υποστηρίζοντας ότι η δικαστική απόφαση του Μαρτίου αφορούσε μόνο το πρόγραμμά της στην Ανταρκτική.
Οι ελπίδες στο ψήφισμα της Νέας Ζηλανδίας
Παράλληλα ιάπωνες επιστήμονες ετοιμάζονται να υποβάλουν προς έγκριση το προσχέδιο του «JARPA III», ενός νέου επιστημονικού προγράμματος με το οποίο θεωρούν ότι θα μπορέσουν να παρακάμψουν την απόφαση της Χάγης. Παρά το γεγονός ότι αποφαινόμενο πως το «JARPA II» δεν έχει συσταθεί «για τους σκοπούς της επιστημονικής έρευνας» το Διεθνές Δικαστήριο έθεσε ουσιαστικά υπό αμφισβήτηση τα κριτήρια που εφαρμόζει η IWC για τη χορήγηση των επιστημονικών και όχι μόνο αδειών της, δεν είναι λίγοι εκείνοι οι οποίοι θεωρούν ότι τα ιαπωνικά αιτήματα μπορεί να «περάσουν» στο συνέδριο της επόμενης εβδομάδας.
Οι ελπίδες όλων είναι στραμμένες προς ένα ψήφισμα το οποίο προτείνεται από τη Νέα Ζηλανδία και καθιστά αυστηρότερες τις προϋποθέσεις για τη χορήγηση επιστημονικών ερευνητικών αδειών. Με το ισχύον πλαίσιο οι άδειες για επιστημονικές έρευνες αποφασίζονται μόνο από την επιστημονική επιτροπή της IWC, αν όμως το ψήφισμα που προωθεί η Νέα Ζηλανδία υιοθετηθεί, στο εξής η χορήγησή τους θα απαιτεί απόφαση της ολομέλειας της Διεθνούς Επιτροπής Φαλαινοθηρίας.
www.tovima.gr
