Βίος και Πολιτεία
Κάθε χρόνο λίγο πριν από το καλοκαίρι και λίγο πριν από τον χειμώνα έχουμε συζητήσεις και αναζητήσεις για το πόσο καλά τα καινούργια παράθυρα κρατούν έξω το κρύο ή τη ζέστη. Σίγουρα τα διπλά τζάμια, που μερικές φορές γίνονται και τριπλά, δημιουργώντας αντίστοιχα έναν ή δύο ενδιάμεσους χώρους, ερμητικά κλεισμένους, είναι καλύτερα από τα παλιά μονά. Μετά όμως μπαίνει το θέμα με τι γεμίζουμε τους χώρους αυτούς. Για πολύ καιρό ο κόσμος ήξερε ότι εκεί ενδιάμεσα το παράθυρο θα είχε απλό αέρα... του εργοστασίου κατασκευής. Κάποια στιγμή όμως, σε περιπτώσεις χαμηλών εξωτερικών θερμοκρασιών, σχηματίζονταν στον ενδιάμεσο αυτόν χώρο υδρατμοί που θόλωναν κάπως δυσάρεστα το τζάμι. Σαν αντίδοτο για αυτή την κατάσταση προτάθηκε το αέριο αργόν...
Εκτός από το ότι είναι μη τοξικό, άοσμο και σχετικά φθηνό (όχι φθηνότερο από τον σκέτο αέρα βέβαια), κυρίως είναι βαρύτερο από τον αέρα και έτσι, χωρίς να αλλοιώνει τη θέα, μπορεί να προσφέρει καλύτερη μόνωση χωρίς υδρατμούς. Πού το βρίσκουμε; Το κάνουμε «εισαγωγή» από τον αέρα.
Γιατί το είπαν έτσι
Προφανώς από την ελληνική λέξη «αργός», δηλαδή αδρανής. Ανακαλύφθηκε το 1894 από τον χημικό Sir William Ramsay.
Αριθμοί κυκλοφορίας
Ατομικός αριθμός: 18
Ατομικό βάρος: 39.948
Περιεκτικότητα στην ατμόσφαιρα: 0,93%
Αριθμός ισοτόπων: 24
Τι θέλει από τη ζωή μας
Εκείνο μάλλον δεν θέλει κάτι, (συν)υπάρχει στην ατμόσφαιρα κοντά στο 1%, μαζί με το οξυγόνο και το άζωτο. Αλλά εμείς το βάζουμε όλο και περισσότερο στην καθημερινότητά μας. Από τα παράθυρα ως τα σφαγεία. Επίσης έχουμε φθάσει να υπάρχουν μεταλλικά δοχεία με αργόν υπό κάποια πίεση και αυτά χρησιμεύουν στο να εκτοπίζουν το οξυγόνο από ένα ανοιγμένο και μισοτελειωμένο μπουκάλι με κρασί ώστε να αποφεύγεται η οξείδωση κατά τη φύλαξη ως την επόμενη φορά που θα καταναλωθεί το υπόλοιπο περιεχόμενο. Προφανώς πρέπει να αποφεύγουμε να το εισπνέουμε διότι εκτοπίζει το οξυγόνο από τους πνεύμονες, όντας βαρύτερο, και οδηγεί σε ασφυξία.
Πώς βρέθηκε το αργόν στην ατμόσφαιρα; Από το ισότοπο κάλιο-40 (από 1 εκατομμύριο άτομα καλίου τα 117 είναι κάλιο-40), που υπήρχε εδώ και δισεκατομμύρια χρόνια (χρόνος ημιζωής 12,7 δισεκατομμύρια χρόνια). Από τα 117 τα 12 είχαν την ικανότητα, χάνοντας ένα ηλεκτρόνιο, αυτό να απορροφηθεί από πρωτόνιο του πυρήνα και το πρωτόνιο να γίνει νετρόνιο, καταλήγοντας στο αργόν-40, που φυσιολογικά αποτελεί το 99% του στοιχείου αργόν στην ατμόσφαιρα.
Πόλεμος και Ειρήνη
Το αργόν ανήκει στα λεγόμενα ευγενή ή αδρανή αέρια, δηλαδή σε εκείνα που πολύ δύσκολα ενώνονται με κάποιο άλλο. Ως αδρανές αέριο, χρησιμοποιήθηκε στους λαμπτήρες για να μην αλλοιώνονται τα άλλα εξαρτήματά τους από τις οξειδώσεις, αν και τελευταία διαπίστωσαν ότι μπορεί να ενωθεί και με πυρίτιο-φθόριο(2009) και πιο πριν με υδρογόνο-φθόριο(200), βέβαια με πολύ δύσκολο τρόπο. Θεωρείται ένα σημαντικό βιομηχανικό αέριο και 700.000 τόνοι από αυτό, που είναι περίπου η ετήσια παραγωγή, εξάγονται από τον ίδιο τον ατμοσφαιρικό αέρα, όταν υγροποιηθεί και υποστεί σχετική επεξεργασία. Υπολογίζεται ότι στη γήινη ατμόσφαιρα υπάρχουν 66 τρισ. τόνοι.
Οχι μόνο κρασί και άλλα τρόφιμα μπορούν να προφυλαχθούν από την αλλοίωση με τη βοήθεια του αργού αλλά ακόμη και πολύτιμα αντικείμενα όπως παλιά έγγραφα.
Βέβαια, εκτός από τις ειρηνικές, υπάρχουν και οι πολεμικές χρήσεις. Το πιο κλασικό παράδειγμα είναι τα βλήματα αέρος-αέρος Sidewinder (από το όνομα ενός φιδιού που διαθέτει ανιχνευτή εκπομπής υπερύθρων ακτίνων από τα υποψήφια θύματά του), τα οποία ανιχνεύουν τον στόχο με βάση την εκπεμπόμενη από αυτόν θερμότητα. Ο ανιχνευτής χρειάζεται να διατηρείται στη σωστή θερμοκρασία για να μην αποπροσανατολίζεται από ανεπιθύμητες πηγές θερμότητας και ψύχεται κατά διαστήματα με τη βοήθεια του αργού.
Απορίες λογικές και μη
Βάζουν αργόν στα λάστιχα των αυτοκινήτων;
Ναι, αλλά όχι όποιων κι όποιων. Υπάρχει το πιο φθηνό άζωτο και το πιο ακριβό αργόν. Η ιδέα γενικά είναι να αντικατασταθεί ο συνηθισμένος αέρας που περιέχει οξυγόνο και άζωτο με κάτι καλύτερο. Χρησιμοποιήθηκε άζωτο και στη συνέχεια φθάσαμε στο αργόν. Είναι καλύτερα από τον σκέτο αέρα αλλά για λόγους που δύσκολα αγγίζουν τον καθημερινό οδηγό. Χρησιμοποιήθηκαν στα ελαστικά των αυτοκινήτων της Formula-1 διότι με αυτά υπάρχει πολύ μικρότερος κίνδυνος να δημιουργηθούν υδρατμοί που θερμαίνονται στη διάρκεια του αγώνα, διαστέλλονται, αλλάζουν την πίεση των ελαστικών και αλλάζουν την οδική συμπεριφορά. Για τα συνηθισμένα αυτοκίνητα μικρή διαφορά κάνουν, περιορίζοντας κάπως την οξείδωση των ελαστικών στο εσωτερικό αφού δεν υπάρχει οξυγόνο, και τις διαρροές διότι, κυρίως το αργόν, διαρρέει δυσκολότερα.
Βάζουν αργόν στις στολές των δυτών;
Ναι, όταν πρόκειται κυρίως για καταδύσεις μεγάλου βάθους, αλλά μια μελέτη που υπάρχει από τις Ολλανδικές Ειδικές Δυνάμεις (υπάρχουν και τέτοιες), κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η εμφύσηση αργού στις κυψελίδες των στολών δεν είχε κάποιο σπουδαίο αποτέλεσμα στην αύξηση της θερμικής μόνωσης.
Βάζουν αργόν ακόμη και στο κρασί;
Οχι ακριβώς. Σε μια προσπάθεια να διώξουν το οξυγόνο από τα βαρέλια, για να αποφύγουν οξειδώσεις και ανάπτυξη μυκήτων, σκέφθηκαν να συμπληρώνουν τον κενό χώρο με διοξείδιο του άνθρακα, άζωτο ή αργόν. Το διοξείδιο του άνθρακα όμως αντιδρά με το κρασί και τελικά το καλύτερο, αυτό που δεν αντιδρά, αλλά και ακριβότερο αποδεικνύεται το αργόν, που το εισάγουν με σωλήνα μέσω μιας μεταλλικής σφαίρας με πολλές οπές διότι δεν είναι τόσο απλό όσο ακούγεται να κατανείμεις ομοιόμορφα σε όλο τον κενό χώρο ένα βαρύ αέριο.
Γιατί χρησιμοποιείται το αργόν στα σφαγεία;
Σε σχέση με τον πιο ανώδυνο τρόπο θανάτωσης έχουν καταλήξει ότι για τα κοτόπουλα και τις γαλοπούλες το καλύτερο είναι να εισπνεύσουν ένα μείγμα από λίγο διοξείδιο του άνθρακα, αργόν και άζωτο. Διότι στους πνεύμονές τους, όπως όλα τα πουλιά, διαθέτουν χημικούς υποδοχείς (IPC) πολύ ευαίσθητους στην παρουσία διοξειδίου του άνθρακα αλλά δεν διαθέτουν κάτι αντίστοιχο για την ανίχνευση του αργού και του αζώτου. Ετσι αντιδρούν σπασμωδικά όταν αντιληφθούν διοξείδιο του άνθρακα, δεν υποφέρουν όμως όταν υπάρξει έλλειψη οξυγόνου και παρουσία αργού.
www.tovima.gr
